Op het eerste gezicht lijken HSP en ASS totaal andere dingen, die zelfs tegenover elkaar kunnen staan. Toch hebben ze een aantal opvalllende gemeenschappelijkheden en zijn ze tegelijk complementair. De ene persoon is gevoeliger dan de andere, net zoals het gaat over intelligentie, dus veralgemenen is not done. Bij HSP is iemand gevoeliger voor indrukken en nuances dan de gemiddelde persoon. Ze kunnen beiden overweldigd worden en hebben moeite met veranderingen. De oorzaak is echter verschillend.
Gemeenschappelijk:
Bij PTSS, HSP, ASS worden in de hersenen de caudate bij beloningen, de thalamus-cingulate- curcuit geactiveerd bij aandacht. Het Default Mode Netwerk betrokken bij reflectie en bewegings- en cognitieve controle. Mogelijk hangen deze hersengebieden samen met het verwerken van prikkels. (B. Acevedo, E. Aron, S. Pospos en D. Jessen).
Bij HSP blijkt dat deze hersengebieden volgens een analyse van Acevedo en co sterker geactiveerd worden. Deze hersengebieden zijn betrokken bij :
· Reguleren van beloningen (op positieve stimuli !!) (VTA, SN)
· Hormonale /fysiologisch balans en pijncontrole (hypothalamus en periaqueductal gray) (PAG)
· Zelf-ander-bewustzijn, empathie (IFG, insula en TPJ)
· Bewustzijn en zelfreflectie (IFG en TOJ)
· Zelfcontrole (PFC)
De Inferior Frontal Gyrus (IFG), Insula en TPJ ( Temproparietal Juntion) zijn betrokken bij het spiegelneuronennetwerk en inherent bij inlevingsvermogen. Deze gebieden zijn sterker geactiveerd bij HSP.
Enkel voorbeelden en kenmerken bij HSP hiervan:
· Voelen stemmingen van anderen aan
· Nemen gedetailleerder subtieler en intenser waar
· Ervaren, reflecteren en voelen diep en intensief
· Hebben afkeer van indringende prikkels
· Zijn opmerkzaam en aandachtig
· Nood aan eigen tempo
· Zijn intuïtief en creatief
· Plichtsbewust en anticiperend op behoefte van anderen
· Meer last van spanningen, stress, fysieke pijnen
· Stemmingswisselingen en emoties door de indrukken die ze binnen krijgen en verwerken
· Kwaliteit en bevrediging van het werk en werkcontext is essentieel en msn belangrijker dan het financiële inkomen
Een HSP ervaart dit dus vele malen intenser. Het is een persoonlijkheidskenmerk en geen diagnose die in de DSM staat. Een goede test hiervoor is de (Aron, 2002.) HSP test.
Wat nu eenmaal HSP lijkt kan ook een kenmerk zijn van iets anders of door context of beiden gerelateerd naar voren komen. HSP is erfelijk, zit in het DNA en kan voor 50% doorgegeven worden. Vandaar dat kijken naar de kindertijd essentieel is om alles in beeld te brengen.
Dit kan gaan om:
· Diepgaande verwerking: prikkels en informatie
· Overprikkeling of overstimulatie: hyperfocus, geluid,..
· Emotionele intensiteit: sfeer, emoties (positief/negatief), empathie, inlevingsvermogen, ….
· Sensorisch sensitiviteit: geur, aanrakingen, opmerkzaamheid, oog voor detail, …
Het is een karaktereigenschap die je positief kan inzetten. Je hebt vlugger door wanneer iemand liegt en bent conflict vermijdend, je kunt intenser genieten van dingen,….
Er zijn echter ook valkuilen zoals: te hard werken, te zorgzaam zijn voor anderen, te flexibel zijn, perfectionistisch, overladen worden door gevoelens,…
Het ASS brein:
Het ASS brein wijkt af van het HSP brein door een gedisreguleerde respons in de hippocampus, insula en DMN zo wordt integratie van informatie in het geheugen verstoort. Bij positieve stimuli komt er minder beloning vrij in de hersenen, is er gebrek aan cognitieve empathie, kalmheid en zelfcontrole. Bovendien kan een positieve stimuli als een dreiging geïnterpreteerd worden. De sociale stimuli lijkt verminderd te zijn door een verminderde activatie van de VTA, amygdala, hypocampus, hypothalamus en PAG. De verminderde zelf-ander-verwerking en afgenomen empathie is af te lezen uit verminderde activatie van de IFG, FG, insula en AG (spiegelneuronennetwerk).
Dit onderbouwd de kernkarakteristieke eigenschappen van ASS:
· Problemen in de sociale communicatie
· Gebrekkige empathie
· Beperkte interesses
· Repetitieve gedragingen
Empathie
Iemand met autisme kan in mindere mate tot niet cognitieve empathie ervaren, affectieve of emotionele empathie wel. Dat is een verschil. Cognitieve empathie wil zeggen je kunnen verplaatsen in de ander, het je kunnen inbeelden; emotionele empathie gaat over (gepaste) gevoelens kunnen tonen en geven naargelang de emoties. Iemand met autisme is niet gevoelloos, dat is de misvatting die veelal leeft. Het is zelfs zo dat iemand met autisme diepere emoties kan ervaren maar niet altijd kan uiten. Dit zorgt ervoor dat de persoon afgaat op wat hem/haar gezegd wordt.
Dit is het grootste verschil tussen HSP en ASS. Voor empathie is het belangrijk dat je begrijpt wat de ander bedoelt en vooral voelt. Je moet het perspectief van de ander kunnen nemen. Theory of Mind dat ontwikkeld wordt in de kinderjaren is hiervoor bepalend. Je begrijpt en zet de intenties van de ander. (TP) Tenslotte zegt Ward (Ward,2017)dat ook een vorm van cognitieve controle belangrijk is. Juist deze gebieden zijn bij ASS verminderd actief of connectief.
Conclusie:
Acevedo en co beschrijven de verschillen als volgt: Mensen met ASS lijken te verschillen van HSP in de mate waarin zij sociale en emotionele prikkels belonend vinden. En met name in hoeverre ze in staat zijn zich fysiologisch/hormonaal en gedragsmatig aan te passen aan positieve en negatieve stimuli.
Hoogsensitiviteit is een responsieve strategie, die bestaat uit het kunnen inzetten van empathie, bewustzijn, kalmheid, fysiologische en cognitieve zelfcontrole. Daardoor kunnen HSP sociale- en omgevingsinformatie diep integreren en opslaan in het geheugen. Die kennis heeft een groot voordeel in het overleven, het welbevinden en in samenwerking. Dit is cruciaal, om je steeds te kunnen aanpassen aan een situatie, omstandigheden. Door de sterkere antennes, lezen van de sociale context (persoon, hiërarchie, ruimte, onderlinge verhoudingen) is cruciaal om adequaat te kunnen reageren op een situatie in kalmte.
HSP en Partners
Dat beiden neurodivergent zijn helpt al op zich. Neurotypische mensen begrijpen niet altijd dat de verwerking en functioneren van de hersenen niet gelijklopen bij alle mensen.
Onder neurodivergentie vallen oa.:
· HSP
· ASS
· ADD
· Dyslexie
· Hoogbegaafdheid
· …….
Iemand met ASS blijkt beter overweg te kunnen met iemand van het tegenovergestelde geslacht. Dit komt omdat de feminiene kant van een man dus sterker ontwikkeld zou zijn. Mannen kiezen veelal voor sterke, onafhankelijke, koesterende vrouwen. Zorgende, moederlijke, warme types dus.
HSP is van nature gericht op mensen en een narcist op zichzelf. Dat zijn 2 uitersten, dit past niet bij elkaar. Niets is minder waar. Ze trekken elkaar net als een magneet aan door het complementaire. Een HSP zoekt diepgaand contact. Ze verlangen naar verbinding vanuit hun hart of ziel. Een narcist zet een beeld van zichzelf neer dat hij wilt laten zien. Een narcist heeft een slecht zelfbeeld en nood aan bevestiging en zet daarom een spiegel voor. Zo krijgt hij kracht en energie.
Mensen met ASS worden door hun HSP-partner omschreven als vriendelijk, zacht, rustig, zorgvuldig, adequaat, standvastig bij de eerste kennismaking, ook worden ze omschreven als stabiel. HSP’ers worden soms eerst vrienden, dan liefde en dan soms verliefd. Ze moeten die diepere connectie maken om die verbinding te kunnen ervaren.
Dit komt veelal door de routines, structuur, rust, zekerheid die ze nodig hebben.
Een HSP’er heeft dit nodig, omdat door de diepgaande informatieverwerking, sensorische sensitiviteit en emotionele intensiteit dit missen en heel wat te verwerken hebben. Stabiliteit, structuur, rust, ea dingen kunnen daardoor voor iemand met HSP herkenbaar zijn; wat maakt dat dit een goede match lijkt.
Comments